ارزیابی خسارت وارده به محصول برنج ناشی از خشکسالی با استفاده از سنجش از دور و gis

در میان محصولات مختلف کشاورزی، برنج یک محصول بسیار مهم و استراتژیک می باشد که تعیین دقیق میزان خسارت وارده به آن یک عامل چالش برانگیز در صندوق بیمه کشاورزی می باشد. تنش خشکی و خشکسالی یکی از عوامل خسارتزای محصول برنج است که از عوامل مختلفی ناشی می شود که دما و رطوبت دو تا از مهمترین این عوامل می باشند. از اینرو در این تحقیق، جهت پایش تنش خشکی و خشکسالی و ارزیابی خسارت وارده به محصول برنج در استان مازندران و شهرستان آمل، از شاخص vhi که ترکیبی از شاخص های vci و tci می باشد، استفاده می شود. لذا محصولات کامپوزیت 16روزه شاخصndvi وکامپوزیت 8 روزه دمای سطحی lst ماهواره modis-terra از سال 2007 تا 2012 (به مدت 6 سال) مورد استفاده قرار گرفتند. تنش خشکی و خشکسالی را فقط در مرحله گلدهی محصول پایش کرده و از تاثیر آن در سایر مراحل رشد محصول صرفه نظر کردیم. با توجه به روش آستانه گذاری 50 درصد آقای white و همکاران (1997) و نیز براساس دانش فنولوژی محصول برنج در منطقه مطالعاتی، شروع فصل رشد محصول ماه آوریل (از 2 فروردین تا 3 اردیبهشت)، شروع پنجه زنی گیاه برنج در ماه می (4 خرداد)، مرحله گلدهی محصول در ماه جولای (22 تیر) و دوره رسیدن و برداشت محصول، درماه سپتامبر (از 7 شهریور تا 8 مهر) تعیین شد. سپس ماکزیمم کامپوزیت ماهانه شاخص vhi در طول فصل رشد محصول تهیه گردید. مقادیر شاخص vhi در ماه جولای به میزان 65/0 با میزان تولید محصول مطابقت داشت. با مرز آستانه 4/0 برای شاخص در محدوده شالیزارهای استان مازندران از سال 2007 تا 2012، در سال 2009 بیشترین خسارت خشکسالی مشاهده می شود و در سال 2010 و 2011 خشکسالی اتفاق نیفتاده است. در شهرستان آمل در محدوده شالیزارها از سال 2007 تا 2012، خشکسالی اتفاق نیفتاده و شالیزارها در شرایط نرمالی قرار داشته بطوریکه همبستگی بین میزان تولید برنج و مساحتی از شالیزارها که در شرایط ترسالی شدید (مقدار شاخص vhi بالاتر از 8/0) قرار دارند، 86/0 است. پیشنهاد می شود برای رسیدن به نتایج دقیق تر، کار میدانی در منطقه مطالعاتی صورت گرفته و تنش خشکی و خشکسالی بصورت کوتاه مدت و در مراحل مختلف رشد محصول و به تفکیک ارقام مختلف پایش گردد. کلمات کلیدی: تنش خشکی و خشکسالی، محصول برنج، ndvi، lst، vci، tci، vhi، ارزیابی خسارت